Home

Actueel

Kerken

Over ons

Word donateur

Webwinkel

Contact

LF2018 / Under de Toer

Leeuwarden is in 2018 de Culturele Hoofdstad van Europa. Op deze pagina kunt u volgen hoe de Stichting Alde Fryske Tsjerken daar op inspeelt. In het laatste weekeind van januari 2018 barsten de activiteiten los. Klik hier voor de officiële website van Leeuwarden Friesland 2018.


Acht alde Fryske tsjerken schitteren in Under de Toer

Acht kerken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken krijgen een rol in het project Under de Toer in het kader van Leeuwarden Friesland Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Het gaat om de kerken van Boksum, Britswert (samen met Wiuwert), Haskerdijken, Huizum, Katlijk, Kortezwaag, Ter Idzard en Wetsens.

Donderdag 18 mei 2017 presenteerde Under de Toer in de Grote Kerk van Leeuwarden de 32 deelprojecten. In het project draait het allemaal om verhalen van onder de toren. Verhalen die in de loop van de tijd zijn verzameld, die al generaties bekend zijn, of in het nu ontstaan, die de mensen verbindt of opnieuw verrassen.
De 32 verhalen van Under de Toer komen tot leven in een vorm waarop ze nog niet eerder zijn verteld; door unieke samenwerking tussen kunstenaars en de gemeenschap krijgen ze een nieuw karakter.
Vanaf 1 januari 2018 ontvouwt zich hierdoor een verrassend landschap van theater, muziek, performance en beeldende kunst, gedragen door de "mienskippen" onder de 32 torens.

Prachtig resultaat
Acht van de 32 projecten spelen zich af in of bij onze Alde Fryske Tsjerken. Een prachtig resultaat, vindt directeur Gerhard Bakker. ,,Ik vind het sowieso al geweldig dat de Culturele Hoofdstad opent met Under de Toer, in het laatste weekend van januari. De aandacht van alle internationale gasten wordt meteen gevestigd op kerken. Hoe mooi kun je het bedenken?"
Dat een kwart van de kerken die meedoen eigendom is van de Alde Fryske Tsjerken, spreekt Bakker aan. ,,Het laat zien dat onze kerken leven. De dorpen gaan er met ontzettend veel plezier mee aan de slag. Zelfs in een klein dorp als Wetsens weten ze het voor elkaar te krijgen, als enige in de regio noordoost Friesland trouwens."
Bakker genoot van de voorproefjes die donderdag 18 mei in de Grote Kerk geboden werden. ,,Het bruiste daar van enthousiasme. Al die 32 dorpen hebben er zin in. Wat een creativiteit! Echt geweldig.Friesland laat zich van z'n beste kant zien."

Acht projecten
Wie meer wil weten over de 32 projecten kan op de vernieuwde website van Under de Toer rondkijken. Op deze pagina vindt u de linkjes naar de acht projecten in onze kerken.
Het project Under de Toer wordt financieel mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds.


Onze kerken zijn te bezoeken via de sleutelhouders

De 49 prachtige kerken die eigendom zijn van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, zijn het hele jaar door te bezoeken. Als de deur op slot zit, kan de sleutel worden opgehaald bij het sleuteladres.
Vroeger hing er aan elke kerk een bordje met daarop het sleuteladres van de kerk. In deze tijd van internet zijn de sleuteladressen heel makkelijk te vinden op onze website. Zoek onder de knop 'Kerken' de kerk die u wilt bezoeken. Aan de linkerkant van de betreffende pagina vindt u onder meer het sleuteladres. Lees verder


19-06-18

Restauratie kerk Dedgum is van start gegaan

De restauratie van de kerk in Dedgum is donderdag 21 juni officieel van start gegaan. Op die dag onthulden voorzitter Jan Balkema van de Plaatselijke Commissie in Dedgum en voorzitter Jan Kersbergen van de Stichting Alde Fryske Tsjerken het bouwbord.

Het restauratieplan is uitgewerkt door Kijlstra Brouwer Architecten. De werkzaamheden worden uitgevoerd door bouwbedrijf Jurriens Noord. De eerste werkzaamheden zijn al begonnen. De totale begroting bedraagt ruim 700.000 euro. Het werk wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van het Rijk, Provincie Fryslân, gemeente Sud West Fryslân, diverse fondsen en donateurs van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.

De hervormde kerk is geheel opnieuw opgebouwd in 1889-1892. Deze ‘nieuwe kerk’ heeft een oudere kerk vervangen en is ontworpen door architect J. van Reenen. De kerk staat op een ovaal kerkhof gelegen op een lage terp, iets verhoogd te opzichte van de omgeving.

De kerk in Dedgum verkeert al langere tijd in een slechte staat. een andere kerk in Fryslân heeft op dit moment zo'n grote onderhoudsachterstand als die van Dedgum. De Stichting Alde Fryske Tsjerken nam de kerk op 21 november 2014 over van de Protestantse Gemeente Tjerkwerd-Dedgum. De middelen die de Stichting meekreeg, waren niet toereikend om snel tot restauratie over te kunnen gaan.

Met de dorpsbewoners van Dedgum is in de afgelopen jaren gesproken over nieuwe gebruiks­mogelijkheden. Naast de maandelijkse kerkdiensten wil Dedgum graag dat de kerk als dorpshuis gebruikt kan worden. Dorpsfeesten, verjaardagpartijen, oud- en nieuw, de nieuwjaarsborrel e.d. kunnen straks in de kerk worden gehouden. De kerk zal daardoor veel meer als ontmoetingsplek voor het gehele dorp fungeren. Hiervoor heeft architectenbureau Kijlstra & Brouwer uit Beetsterzwaag een plan uitgewerkt.

Om de kerk ook geschikt te maken als dorpshuis wordt de huidige ruimte die bezoekers betreden als ze de kerk binnenkomen, vergroot. Daarvoor moet de muur worden verplaatst. Met die verplaatsing ontstaat een ontmoetingsruimte die als vergaderzaal kan worden gebruikt. Daarnaast blijft de kerkzaal groot genoeg om activiteiten te kunnen houden. Er is op dit moment nog geen toilet aanwezig in de kerk. Naast de toren wordt een nieuw ‘baarhokje’ aangebracht. Hier stond vroeger ook al een baarhokje maar deze is afgebroken t.b.v. funderingsherstel. In dit nieuwe baarhokje wordt een toilet gecreëerd.

In de toren wordt ook een Bêd en Brochje gerealiseerd, die gerund zal worden door de Plaatselijke Commissie. Als extra attractie wordt in de toren ook een uitkijkpunt gerealiseerd. De werkzaamheden worden naar verwachting in het voorjaar van 2019 afgerond.



03-05-18

Kaartverkoop Slauerhoff in Huizum van start

De Dorpskerk Huizum doet mee aan het Under de Toerproject in het hoofdprogramma van LF2018 met 'Slauerhoff: In Memoriam Patris'. De beroemde in Leeuwarden geboren dichter Jan Jacob Slauerhoff wijdde een van zijn allerlangste gedichten (34 strofen, dus 34 'verhalen') aan zijn vader en diens begrafenis in Huizum.
Aan dat gedicht, In Memoriam Patris, wordt een expositie van Friese en Duitse kunstenaars gewijd die op 4 augustus van start gaat (elke zaterdagmiddag tot en met 6 oktober te bezichtigen). Daarnaast wordt een theatervoorstelling aan dat gedicht gewijd, met Gooitsen Eenling als artistiek leider. Die vinden plaats op 14, 16, 16, 22 en 23 september (20:30 u.). Naar aanleiding van vragen over de kaartverkoop voor deze bijzondere voorstelling met poëzie en muziek, die zich afspeelt op de begraafplaats en in de Dorpskerk van Huizum het volgende. U kunt vanaf nu kaarten voor de voorstelling (€15,00) kopen via de website www.slauerhoff-2018.nl.

Op deze website treft u ook veel andere informatie aan over het zeer turbulente leven en het tijdloze werk van de dichter Slauerhoff en de projecten die de Dorpskerk Huizum daaraan wijdt. Voor de theatervoorstellingen geldt: vol is vol......




01-05-18

Regiobijeenkomst VBMK gaat langs oude Friese kerken

De VBMK-bijeenkomst is helaas afgelast.

In het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 houdt de Vereniging Monumentale Kerkbeheerders Friesland op donderdag 17 mei een regiobijeenkomst in Friesland/Leeuwarden. De bijeenkomst wordt georganiseerd samen met Stichting Alde Fryske Tsjerken.
Het thema van de middag is toerisme en sluit aan bij Leeuwarden Culturele Hoofdstad. Met een bus wordt een tocht gemaakt door het mooie toeristisch aantrekkelijke Friese land. Onderweg worden enkele fraaie kerken bezocht, waaronder de kerk van Hegebeintum (foto). Daarna volgt een minisymposium in de kerk van Swichum. Drie sprekers gaan daar in op de mogelijkheden van toerisme voor kerkgebouwen. De middag wordt afgesloten met een netwerkborrel.



30-04-18

Refugio - overnachten in 12 kerken - van start in Swichum

In een feestelijke bijeenkomst is 'Tsjemping' in Fryslân officieel van start gegaan. Gedeputeerde Michiel Schrier van de provincie Fryslân heeft vrijdag 26 april de eerste paal met het refugio-icoon bij de kerk in Swichum in de grond geslagen. Met deze handeling is het project ''Refugio in Friese kerken'' officieel van start gegaan. Maar liefst 12 kerken doen mee.
Tien kerken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken bieden in 2018 onderdak aan wandelaars en fietsers, die als pelgrim onderweg zijn. SAFT heeft er zelfs een Friese naam voor: ''tsjemping'', een samentrekking van tsjerke (kerk) en camping.
De kerken van SAFT zijn in Zurich, Peins, Blessum, Boksum, Jorwert, Britsum, Swichum, Foudgum, Sibrandahus en Terband. Het kerkje in Hiaure, die een aparte stichting is, doet ook mee. Bijzonder is dat de kerkenraad van de PKN Nicolaaskerk in Nijland besloten heeft mee te doen. Dat is bijzonder, want het is een ''levende'' gemeente.
Pelgrims in het bezit van een pelgrimspas van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob, een stempelkaart van het Jabikspaad of de Camino der Lage Landen kunnen er gebruik van maken. Donateurs van de Stichting Alde Fryske Tsjerken mogen er ook slapen, op vertoon van het magazine 'Alde Fryske Tsjerken'.

Veldbedden
De kerken hebben maximaal vier veldbedden en gasten moeten zelf een slaapzak meenemen. Een van de ''huisregels'' is dat je 24 uur tevoren telefonisch de beschikbaarheid nagaat. Gasten zijn welkom tussen 17.00 en 10.000 uur. Van april tot oktober kun je terecht in de refugio's.

Alle adressen zijn hier te vinden.

Bijna alle kerkjes met een refugio liggen aan, of in de buurt van het Jabikspaad of aan het nieuwe Claercamppad, dat medio 2018 klaar is. Aan het nieuwe Friese Elfstedenpad en het Odulphuspad - in wording - liggen meerdere kerkjes. Een refugio in de kerk kan ook als uitvalsbasis dienen om de bijzondere omgeving van kerkjes, de terpen en kerkpaden in Fryslân te verkennen.

De refugio's zijn een initiatief van de Stichting Santiago aan het Wad. De Stichting Alde Fryske Tsjerken is een van de oprichters van deze stichting.

Foto: Gedeputeerde Michiel Schrier



27-03-18

Veel belangstelling voor cultuurhistorische dag Waadhoeke

“Wij binne groats met deuze opkomst foor ‘e kultuurhistorise dâg”, zei wethouder Cultuur van de gemeente Waadhoeke, Jan Dijkstra, in zijn Bildtse openingswoord bij de Cultuurhistorische dag Waadhoeke in de Groate Kerk in Sint Jacobiparochie. 36 cultuurhistorische organisaties uit de hele gemeente waren aanwezig op deze dag met een informatiemarkt en interessante lezingen. Ook de Stichting Alde Fryske Tsjerken was aanwezig in de 'eigen' kerk.

Dijkstra was vol lof over de organisatie van deze dag. “Jullie zijn de eersten die vanuit ‘de mienskip’ dit in Waadhoeke voor elkaar krijgen, zei hij tegen mede-organisator Bildts Aigene.” De organiserende werkgroep bestond naast Bildts Aigene uit Museum Martena, Vrienden van Franeker, Documentatie Menaam en Stifting ArgHis Littenseradiel. Dijkstra benadrukte het belang van het documenteren van de historie van plaatsen, streken en straten. “Wie zijn verleden niet kent, heeft geen identiteit”, zei Dijkstra in zijn openingswoord.
Ook wethouders van de gemeente Waadhoeke, Haarsma en Tol waren aanwezig. Ze spraken met veel vertegenwoordigers van de organisaties en woonden een lezing bij. “Een mooi initiatief, goede verbindingen en contacten, daar hebben we behoefte aan in Waadhoeke”, aldus de wethouders.

Kennis delen
Tijdens de lunch was er tijd om met elkaar kennis te maken en ervaringen uit te wisselen. Het gebruik van Facebook, het zoeken naar vrijwilligers, het maken van een website, vele onderwerpen passeerden de revue. De één heeft het al en de ander zoekt het nog, dus daar is veel hulp onderling mogelijk.
Ruim 100 bezoekers kwamen naar de Groate Kerk om de informatiemarkt te bezoeken en kennis te maken met de cultuurhistorische organisaties. Sommigen kwamen met foto’s waarop onbekende gebouwen of personen. Met alle kennis van de lokale historie moet het zeker mogelijk zijn om erachter te komen wie of wat is afgebeeld op oude foto’s.
Ook de drie lezingen werden goed bezocht: rond de zestig toehoorders woonden de drie interessante lezingen bij: Bert Looper (Tresoar) vertelde over de Friese identiteit, Nanna Hilton (RUG) hield een verhaal over haar onderzoek naar de streekgebonden uitspraak van de Friese taal en Johan Nicolay (RUG) vertelde over zijn archeologisch onderzoek in het gebied dat grofweg de nieuwe gemeente Waadhoeke beslaat.



08-03-18
Interieur van de kerk van Peins.

Refugio in tien Friese kerken

Pelgrims kunnen vanaf dit voorjaar slapen in maar liefst 10 verschillende kerken in Fryslân. Het gaat daarbij om negen kerken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken: Zurich, Peins, Blessum, Boksum, Britsum, Swichum, Foudgum, Sibrandahus en Terband. Het kerkje in Hiaure, dat niet van SAFT is en een aparte stichting is, doet ook mee.
Deze zogenoemde refugio's zijn tot stand gekomen in samenwerking met stichting Santiago aan het Wad. Deze stichting stimuleert pelgrimeren in Fryslân. Samen is er zelfs een speciale naam voor bedacht: ''tsjemping'', een samentrekking van tsjerke (kerk) en camping.
Pelgrims die in het bezit zijn van een pelgrimspas van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob, een stempelkaart van het Jabikspaad of de Camino der Lage Landen kunnen er gebruik van maken. Donateurs van SAFT mogen uiteraard ook in de kerken slapen.
De kerken hebben maximaal vier eenvoudige slaapplaatsen en gasten moeten zelf een slaapzak meenemen. Een van de ''spelregels'' is dat je 24 uur tevoren telefonisch de beschikbaarheid moet nagaan. Gasten zijn welkom tussen 17.00 en 10.00 uur.
Meer informatie staat in de flyer: Refugio's in Friese kerken.pdf
De verwachting is dat de refugio's in de loop van maart van start gaan. Tot oktober kun je er terecht.
Bijna alle kerkjes met een refugio liggen aan, of in de buurt van het Jabikspaad of aan het nieuwe Claercamppad, dat medio 2018 klaar is. Een refugio in de kerk kan ook als uitvalsbasis dienen om de bijzondere omgeving van kerkjes, de terpen en kerkpaden in Fryslan te verkennen.
Meer kerken overwegen om in 2018 refugio te zijn. Op de site van Santiago aan het Wad komt een lijst van kerkjes waar pelgrims kunnen overnachten.
Kerken die meer informatie willen over het refugioproject of zich willen aanmelden, kunnen contact opnemen met Hans de Jong, voorzitter van Santiago aan het Wad.



22-02-18
Foto: Ed Losekoot

Vernieuwd voorportaal Groate Kerk Sint Jacobiparochie geopend

In Sint Jacobiparochie is woensdag 21 februari het vernieuwde voorportaal van de Groate Kerk geopend. In het voorportaal, achter het middelste van de drie grote deuren, is nu een prachtig tafereel te zien over pelgrimeren. En dat is niet voor niks: in de Groate Kerk is onder meer het Pelgrimsinformatiecentrum gevestigd, waar veel informatie is te vinden over pelgrimeren.

Een vernieuwd voorportaal stond al heel lang op de wensenlijst van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Bij de vorige verbouwing van de kerk, waarbij onder meer het Pelgrimsinformatiecentrum werd gerealiseerd, was het al de bedoeling het voorportaal te verfraaien. Dat lukte helaas niet door gebrek aan geld.
De wens is nu gerealiseerd dankzij Stichting Santiago aan het Wad, waar de Stichting Alde Fryske Tsjerken een van de participanten in is.
Santiago aan het Wad (www.santiagoaanhetwad.nl) heeft als doelstelling om het pelgrimeren in Fryslân te bevorderen. Daarvoor wordt de Camino der Lage Landen georganiseerd, vindt er op een woensdag 25 juli een Pelgrimsfestival plaats, worden er routes en refugio's in het leven geroepen en een bijzondere film geproduceerd over pelgrimeren in het Friese landschap.
In de plannen is ook het voorportaal meegenomen. De achterwand bestaat uit een foto van pelgrims op de dijk bij Zwarte Haan. Er is ook een pelgrim afgebeeld, die gekleed gaat in traditionele wandelkledij. Deze kleding is van pastoor Jan Romkes van der Wal, die jarenlang de drijvende kracht was achter het Jabikspaad. Bij de opening van het voorportaal waren familieleden van de pastoor aanwezig.
Ook bestuurslid Jan Doede Niemeijer van de Stichting Alde Fryske Tsjerken was bij de opening aanwezig. Hij sprak zijn dank uit dat Santiago aan het Wad de realisatie van het vernieuwde voorportaal mogelijk heeft gemaakt.



09-02-18

Voorjaarsexcursie 17 maart Kûbaard, Iens en Spannum

De voorjaarsexcursie voert zaterdag 17 maart naar de kerken van Kûbaard, Iens en Spannum. De kerken zijn open van 11.30 tot 17.00 uur en gratis toegankelijk. Wie met de bus langs de drie kerken wil reizen, wordt een lunch en koffie/thee aangeboden.

In de middeleeuwse Victorkerk van Kûbaard (foto) zien we op de muur bij het orgel een deel van een fresco van Christoffel met kind uit omstreeks 1500. Christoffel was de patroonheilige van de middeleeuwse reiziger. In de vijfzijdige koorsluiting zien we nog een restant van een raam dat ons herinnert aan de tijd dat daaronder een grote kraak heeft gezeten, vanwege het grote aantal kerkgangers. De kerk is voorzien van kleurrijke banken en een preekstoel met klankbord die dateert uit de zeventiende eeuw.

Van de dertiende-eeuwse Hervormde kerk in Iens zijn de noordelijke muur met romaanse elementen en de zadeldaktoren voor een groot deel bewaard gebleven. In de noordmuur zit een sluitsteen met het opschrift: 'Cogito mori. Hier leggen begraven die lichamen van deze namen'. Dit is waarschijnlijk een sluitsteen van een grafkelder. In 1952 werd op de toren een ooievaarsnest geplaatst. In 1874 is de kerk vergroot met als gevolg dat naast de zeventiende-eeuwse preekstoel onder de vloer een regenwaterbak zit.

In Spannum is van verre de forse laatgotische zadeldaktoren van de Remigiuskerk al zichtbaar. Na een verwoestende strooptocht van Spaanse legerbendes in 1586 is de kerk omstreeks 1600 weer opgebouwd. Aan de zuidmuur van de toren zien we een gedenksteen die ons herinnert aan het feit dat de toren in 1742 is vernieuwd. Achter de oostelijke steunbeer staat een miniatuurhuisje tegen de kerk. Het interieur van de kerk vertoont veel eikenhouten elementen: onder meer fraai uitgevoerde zijschotten van banken, de zeventiende-eeuwse avondmaalstafel en de preekstoel met fraai gesneden vleugelstukken in het achterschot. Aan de noordmuur valt het grote bord ui 1729 op met een afbeelding van Mozes en de tekst van de 'Tien Geboden'.

Alles over inschrijven, vertrektijden en organisatie vindt u hier.



13-12-17

Nieuwe luisterroutes voor zes Alde Fryske Tsjerken

De Stichting Alde Fryske Tsjerken heeft voor zes van haar kerken een luisterroute laten maken die kan worden beluisterd via de gratis app van Izi.Travel. Het gaat om de kerken van Bears, Britsum, Huizum, Jorwert, Sint Annaparochie en Sint Jacobiparochie. In de app worden bijzondere verhalen over de zes kerken verteld. Het is een toegankelijke, moderne manier om de oude kerken op een nieuwe manier te bezoeken.

Bezitters van een smartphone kunnen de app downloaden op hun telefoon. In de app zit een landkaart, waarop de zes Alde Fryske Tsjerken met een luisterroute zijn aangegeven. De routes kunnen ter plekke, dus in de kerken gebruikt worden, als de eigenaar van de smartphone toegang heeft tot internet via wifi, 3G of 4G. De routes kunnen ook thuis alvast worden gedownload.
De Stichting komt met deze eerste zes luistertours tegemoet aan de behoefte van veel bezoekers om meer uitleg over de kerk te krijgen. Tot nu toe waren bezoekers afhankelijk van de aanwezigheid van een vrijwilliger in de kerk, of een papieren kerkbeschrijving.
De luisterroutes zijn geen concurrent van de vrijwilligers die rondleidingen geven, benadrukt directeur Gerhard Bakker van de Stichting. ,,In de praktijk blijken de bezoekers van onze kerken het altijd nog op prijs te stellen als ze door een vrijwilliger worden rondgeleid. Dat lukt meestal wel in de zomerperiode tijdens Tsjerkepaad, maar daarbuiten is het minder makkelijk te organiseren. Kerkenliefhebbers weten vaak wel dat ze bij de Alde Fryske Tsjerken een sleutel kunnen ophalen bij één van de buren, het sleuteladres. Die hebben echter lang niet altijd gelegenheid om mee te lopen. Met de luisterroutes krijgen bezoekers nu toch de mogelijkheid om uitleg over de kerk te horen.”
De routes zijn ontwikkeld door communicatiebureau Terp 10 uit Oosterbierum, in nauwe samenwerking met de vrijwilligers van de Plaatselijke Commissies die de kerken beheren.
De Stichting heeft een aparte folder laten maken om de kerken met een luisterroute onder de aandacht van het grote publiek te brengen. Deze folder wordt in december met het magazine Alde Fryske Tsjerken aan de donateurs van de Stichting toegezonden, en tevens verspreid over een aantal drukbezochte VVV’s, musea en campings.