Vijftig Friezen over hun band met de Alde Tsjerken.
In dit nummer leest u onder andere over de bijzondere grafzerk in de ingrijpende gerestaureerde Martinikerk in Sneek en het tweede deel van een essay over de kerktorens in Fryslân. En u maakt kennis met twee jonge medewerkers van de stichting: Luc den Hartog die tijdens zijn stage het rijke bezit aan kanselbijbels inventariseerde en Rimmer Wiebe van der Hoek die zijn kennis van kerkinterieurs met ons deelt.
In dit extra nummer, dat verschenen is ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan, staat bij hoge uitzondering de Stichting zelf centraal. Medewerkers komen aan het woord en er wordt gereflecteerd over het (her-)gebruik van de 38 en andere kerken die leeg (komen te )staan. En hoe een (kerkelijk) monument wordt gerestaureerd wordt nauwkeurig 'uit de doeken gedaan'.
Dit is het eerste nummer van de publicaties van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, dat verschijnt onder de nieuwe naam 'Alde Fryske Tsjerken'. Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan reflecteren (oud-) bestuursleden van de Stichting op verleden en toekomst. Dr. Regnerus Steensma schrijft over de grafkapel van de Van Idzaerda's in Ter Idzard en in een andere bijdrage over 'pracht en functie van het monumentale doophek' .
Dit nummer opent met een artikel van dr. Regnerus Steensma over 'Gotiek in Zevenwouden'. Verder twee artikelen over rouwborden; een bijdrage over de verdwenen middeleeuwse gewelfschilderingen van Terkaple, een portret van de Pelikaankerk in Leeuwarden; en natuurlijk in het hart van het blad acht pagina's "Stichtingsnieuws".
De Groate Kerk van Sint Jacobiparochie staat in de schijnwerpers, evenals de laatste aanwinst van de Stichting Alde Fryske Tsjerken: de kerk te Rottevalle. Dr. Regnerus Steensma belicht uitgebreid de aangebouwde zijaltaren in de Friese Romaanse kerken. Het kerkpoortje van Boer en de bakkersbaar te Workum zijn de kersen op de taart.
In dit nummer staan weer boeiende verhalen over "het laatste oordeel" , 'een raadselachtig vont in Baaium" en de invloed van Vlaamse beeldhouwkunst in Friesland en nog veel meer.
In dit nummer komen onder andere twee kerken aan bod: Marssum en Augsbuurt. Maar het gaat niet alleen over de kerken, maar ook over "Religie en politiek op de Friese 'edele state' rond 1650".
In dit nummer o.a een belangwekkend artikel dat nieuw licht werpt op het beroemde doxaal van Easterein en twee artikelen over het karmelklooster in Drachten, alsmede een diepgravend stuk van dr. Regnerus Steensma over onze 'omgang met het lege koor'.
Dit nummer is geheel gewijd aan de Van Harenskerk te Sint Annaparochie. Aanleiding is de recente overname van de kerk door de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Dit themanummer is door dr. Regnerus Steensma op de voor hem karakteristieke en energieke wijze begeleid. Helaas overleed hij in december 2012. Een uitgebreid 'in memoriam' is opgenomen.
In dit nummer kunt u lezen over de raadselachtige muurschilderingen in de kerk van Oostrum en over de restauraties van de kerk te Boazum en de Heilige Clemenskerk in Nes (Ameland) die vorig jaar afbrandde. Maar ook over sarcofagen in Fryslân en over de preekstoelen van Dirk Embderveld (1722-1799). Het stichtingsnieuws ontbreekt natuurlijk niet.
In dit nummer komen oude grafstenen in Sint Jacobiparochie en Huizum, alsmede het interieurensemble van de laatste kerk aan bod. Naast het vele nieuws van de Stichting is er ook aandacht voor kerkzilver en hebben RuG-studenten creatieve ideeën over de toekomst van oude Friese kerken.
Dit nummer opent met een artikel over de doopsgezinden in Witmarsum en Pingjum. Verder artikelen over de recent door de Stichting overgenomen kerk van Dedgum, het gebruik van de Friese taal op grafzerken en de preekstoel van de Grote Kerk in Dokkum. Het artikel over de Friestalige grafteksten is geschreven in het Fries. De Nederlandse vertaling wordt bij iedere nabestelling van dit nummer toegevoegd, en kan ook gratis besteld worden door andere belangstellenden.
Het jubileumnummer van ons magazine 'Alde Fryske Tsjerken' is geheel gewijd aan het thema 'kerk en natuur', met onder meer ruime aandacht voor de expositie 'Goddelijk Groen' die in de zomer van 2015 te zien is in Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden. Op de voorpagina een foto van de kerk van Hegebeintum omzoomd door de bomen van het kerkhof.
In dit nummer speciale aandacht voor de in 1939 gesloopte Galileërkerk in Leeuwarden waarin zich unieke muurschilderingen bevonden uit de tijd van de Contrareformatie. Verder een portret van de Terbantster Tsjerke, een reportage over het funderingsherstel in Hegebeintum en een verslag van het onderzoek dat de TU Delft in 2015 uitvoerde naar 'nieuwe bestemmingen voor oude kerken'.
Dit themanummer is geheel gewijd aan artikelen van de hand van en over Sytse ten Hoeve (1945-2016). Hij was vele jaren bestuurslid van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en overleed op nieuwjaarsdag. Heel bijzonder is het artikel over de ridderbeelden van Holwerd. Het was een diepe wens van hem dat die terug zouden keren naar de Willibrorduskerk van Holwerd, nadat ze jarenlang in opslag lagen in het depot van het Fries Museum in Nuis.
In dit nummer aandacht voor de Bonifatiuskapel in Dokkum, de bijzondere geschiedenis van het kerkje van Schurega, een Drentse toren in Friesland in Peperga, de herontdekking van de grafzerk van Bernardus Bucho van Aytta in het Binnenhof in Den Haag en enkele "nieuwe" grafzerken die bij de laatste restauratie ontdekt werden onder de vloer van de Van Harenskerk in Sint Annaparochie. Voorts een interview met bouwhistoricus Frank van der Waard, die waarnemingen naar de fundering van de kerktoren van Hegebeintum deed. Zijn conclusie: de kerktoren verzakte al eerder, ver vóór de afgraving van de terp in de 19e eeuw.
Het juni nummer van 2017 is een themanummer ter gelegenheid van de viering van "500 jaar Reformatie", met onder meer een beschrijving van de verschillende Lutherse kerken in Friesland, de rooms-katholieke schuilkerken van na de Reformatie, de aantasting van de kerkinterieurs om ze te ontdoen van "paapsche elementen", grondig verborgen en toevallig teruggevonden katholieke voorwerpen van vóór de Reformatie en een overzicht van de centraalbouw kerken in Fryslân.
Dit nummer bevat weer een gevarieerd pallet van artikelen over de kerk van Koarnjum, een bijzondere grafzerk die in de kerk van Driesum onder de vloer gevonden werd, de kloostergoederen in Fryslân na de Reformatie en de erfenis in steen van het Friese kloosterverleden. Met in het hart van het magazine natuurlijk weer een katern met Stichtingsnieuws en een artikel over het project Under de Toer waarmee in de Culturele Hoofdstad 2018 aandacht wordt gevraagd voor de Friese kerken en hun bijzondere verhalen.
Dit gevarieerde nummer van ons magazine gaat onder meer over torenuurwerken. Er zijn in Fryslan een kleine zeventig torenuurwerken uit de zestiende ,zeventiende en begin achttiende eeuw in kaart gebracht. In geen enkele andere provincie zijn er zoveel bewaard gebleven. Daarnaast is er aandacht voor het Oude Kerkhof te Donkerbroek en besteden we aandacht aan een nieuw fenomeen: overnachten in de kerk, speciaal voor pelgrims en donateurs van de Stichting.
In dit nummer wordt nieuw licht geworpen op de wapenstenen van de hervormde kerk van Driezum. Verder wordt beschreven hoe in de droge zomer van 2018 de sporen van Oegeklooster bij Bolsward met behulp van luchtfotografie werden teruggevonden, hoe een terracotta portret van Sicco van Goslinga opdook in Kassel en hoe de monstrans die Viglius van Aytta aan de Nicolaaskerk in Swichum schonk, afgelopen jaar weer "boven water" kwam en tentoongesteld kon worden in Tresoar. Bovendien een interview met onderzoeker Paul Borghaerts, die de ouderdom van kerkkappen onderzoekt via dendrochronologisch onderzoek.
In dit nummer onder meer aandacht voor een vogel die men in Friesland niet in levenden lijve zal tegenkomen, maar die hier wel op een aantal preekstoelen te vinden is: de pelikaan. Waar komt de iconografische voorstelling van de pelikaan vandaan? En op welke preekstoelen is de pelikaan te vinden? Ook zetten we de twee nieuwe 'aanwinsten' van onze Stichting, de kerken van Gaast en Ferwoude, nog even in het spotlicht. Ook een interview met Theo Hop, die er zijn (meer dan) hobby van heeft gemaakt om Friese kerken te fotograferen.
Het december-nummer van het magazine Alde Fryske Tsjerken onthult onder meer het jubileumprogramma voor 2020. Op twee aparte pagina's staat een groot deel van de activiteiten vermeld die we tijdens het 50ste jaar van de Stichting gaan uitvoeren. Maar er is natuurlijk veel meer. Het magazine bevat ook een verhaal over de nieuwste 'aanwinst' van de Stichting: de kerk en begraafplaats van Wanswert. Ook is er uitgebreid aandacht voor de kerk van Foudgum en Piet Paaltjens, alias Francois Haverschmidt. Ook wordt het bijzondere verhaal verteld van een familiegraf op het kerkhof van Boer.
In dit bijzondere jubileumnummer van ons magazine kijkt de redactie uiteraard terug op 50 jaar zorg voor Friese kerken. Verhalen over onze oprichters, oud-bestuursleden en kerken en begraafplaatsen die in het verleden zijn overgenomen. Maar er wordt ook vooruit gekeken: hoe ziet de toekomst van de Stichting eruit? Gaan we inderdaad op weg naar de 100 kerken, in de visie van voorzitter Jan Kersbergen? Ook laat de redactie vrijwilligers aan het woord van onze Plaatselijke Commissies: de onmisbare schakels in het werk van de Stichting. Ook in het blad een interview met Jacobine Gelderloos, die zich vanuit de Protestantse Kerk inzet voor de dorpskerk. Al met al: een prachtig nummer om te lezen én een must om te bewaren!
De inscriptie op de klok van de Skoatterstsjerke in Oudeschoot herinnert aan een zwarte bladzijde in de geschiedenis van veel Nederlandse kerken: de klokkenroof door de Duitse bezetters in de Tweede Wereldoorlog. Een klein deel van de gevorderde klokken keerde na de bevrijding, nu 75 jaar geleden, terug. Veel andere eindigden als voer voor de Duitse
oorlogsindustrie. In dit magazine een groot verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast is er ook aandacht voor de kerk van Peperga (bijzonder!), onze jubileum-activiteiten én publiceren we het winnende verhaal van de Verhalenwedstrijd die we in samenwerking met het Friesch Dagblad organiseerden. Ook schrijft Hylke Algra boeiend over de patroonheiligen.
Geelgieters en koperslagers: een interessant artikel over koperen voorwerpen in Friese kerken. Het blinkende koperwerk draagt door zijn glans in hoge mate bij aan de beleving van het interieur en is met het andere meubilair bepalend voor de inrichting van een kerkgebouw. In dit nummer ook deel twee van een artikel over het voormalige klooster Groendijk in Sneek. Het eerste deel stond in AFT 23 (juni 2020.) Verder leest u een interview met Jan en Sietske Smidstra, die beheerders van het kerkje in Swichum die na negen jaar het stokje overdragen. En een artikel over een bijzonder fenomeen in de geschiedenis van de Nederlandse Hervormde Kerk: ‘Het Lokaal’. Dat was niet het kerkgebouw, maar het gebouwtje op zo’n 200 meter afstand. We sluiten af met een verhaal over de Johanneskerk in Weidum: een unieke aanwinst voor de stichting.
In dit nummer met het verhaal 'Glaskunst als geloofbelijdenis uitgebreid aandacht voor veelzijdig kunstenaar Jentsje Popma die '100 wordt. Daarnaast het tweede deel over 'Geelgieters en koperslagers', en de Mariakerk van Buitenpost dat in De Friese Elfkerkentocht tot de fraaiste onder de Friese dorpskerken gerekend wordt.
Dit themanummer gaat over verdwenen kerkgebouwen in Fryslân. Want ondanks alle monumentale rijkdom die deze provincie kenmerkt, is er in de loop der eeuwen ook veel verloren gegaan.
In dit nummer leest u onder andere over: Onleesbare zerken in Friese kerken, de roerige geschiedenis van de kerk van Harich, restaurator en kunstschilder Randolph Algera en een verhaal over naar de kerk om nieuws van Marie-Anne de Harder.
In dit nummer leest u onder andere over: Friese torens uit de Renaissance en de Republiek; Rouw en begraven in de achttiende eeuw; Een vreemde engel op het orgel; Over eeuwige waarden en vergankelijkheid.
Alle oude uitgaven (nr 1-30) en "keppelstokken" (nr 31-79) zijn gedigitaliseerd en op 'n USB-stick gezet. Zo kunt U gemakkelijk nog eens nalezen wat er in 40 jaar over tal van onderwerpen door de Stichting is geschreven.
In 2015 schreef Piter, speciaal voor het 45 jarig bestaan van de stichting, een CD vol met liederen over allerlei facetten en verhalen in en rondom de kerk.
Prachtige teksten en heerlijke melodieën zoals je gewend bent van Piter Wilkens.
Kerkendeskundige Justin Kroesen beschrijft in dit drietalige boek elf karakteristieke Friese kerken met een gaaf bewaard gebleven protestants interieur. Het gaat om de kerken van Aldtsjerk, Buitenpost, Hegebeintum, Huizum, Marssum, Sexbierum, Kimswerd, Wommels, Easterlittens, Mantgum en Weidum.
Het boek is een co-productie van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en Uitgeverij Wijdemeer.
De Friese Elfkerkentocht nodigt u uit tot het ontdekken van de oude Friese kerken. Een rondgang langs de elf geselecteerde monumenten betekent een verrassende reis door de Friese (kunst-) historie.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Stichting Alde Fryske Tsjerken is het boek 'Levende Stenen' verschenen, met daarin prachtige beschrijvingen van de 52 kerken die de Stichting in beheer heeft. De verhalen zijn geschreven door Hans Willems, hoofdredacteur van het magazine Alde Fryske Tsjerken. Levende stenen: daar gaat het om bij deze kerken: stenen die het verhaal vertellen van mensen die luisterden naar woorden van troost en bemoediging, zongen, doopten, trouwden en rouwden. Levende stenen waarvoor de gemeenschap zich veel moeite getroostte om ze tot het middelpunt van de gemeenschap te maken.
Inclusief verzendkosten kost het boek € 9,95 voor niet-donateurs; donateurs betalen € 7,50.
Emmakade 59-G
8921 AG Leeuwarden
058 - 2139666
info@frysketsjerken.nl
