Op 'e Terp 26
9057RG Jelsum
Gratis
Betaald
Minder validen
115 personen
100 zitplaatsen
Slapen
Burgerlijk huwelijk
Kerkelijk huwelijk
Bruilofsfeest
Parkeerplekken
Podium
Water
Toilet
Verwarming
Kleedruimte
Keuken
Verhuur informatie
Dhr. G. Veldman
David van Goirlestrjitte 23
9056 PR Koarnjum
058-2572428
gfjveldman@gmail.com
mw. H. de Jong
It Paradys 2, Jelsum
058-2574586
De Plaatselijke Commissie van Jelsum organiseert activiteiten zoals lezingen, optredens en expositites in de kerk. De kerk is ook te huur voor rouw- en trouwdiensten en andere bijeenkomsten.
De Plaatselijke Commissie van Jelsum kunt u bereiken via het contactadres op deze pagina.
De plaatsnaam – eerder onder meer geschreven als Hijelsum – verwijst waarschijnlijk naar de woonplaats (heem/um) van de persoon Helle. Jelsum is een radiaal terpdorp dat enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling is ontstaan op een kwelderwal. Vanaf Leeuwarden gerekend is dit het eerste van een reeks van de terpdorpen die op de oostelijke oever van destijds de Middelzee, is ontstaan. Aan het einde van de negentiende eeuw is de terp aan de noordzijde afgegraven.
De kerk van Jelsum toont zich aan de noordzijde nog voor een groot deel in haar vroegste, twaalfde-eeuwse romaanse gedaante.
De muur is versierd met twee rijen spaarvelden boven elkaar, gescheiden door lisenen, en beide gedekt door rondboogfriezen. In de bovenste velden zijn sporen te zien van gedichte kleine romaanse vensters. Het bakstenen koor dateert uit de vijftiende eeuw en heeft gotische vensters. De zuidzijde is bekleed met baksteen, met hier en daar nog een tufsteen fragment met daarin ook rondboogfriezen. In de zuidmuur zijn later gotische vensters aangebracht. De zuidelijke ingangspartij is een combinatie van een rechthoek met een spitsboog. Onder het pleisterwerk boven de ingang is de vorm van een beeldnis te ontwaren.
Oostelijk van de kerk bevindt zich de Dekemastate, omgeven met een fraaie tuin. De laatste bewoners, de familie Van Wageningen, is in de grafkelder tegen de zuidmuur van de kerk begraven.
De gotische zadeldaktoren is van baksteen gebouwd. De oostelijke topgevel is versierd met nissen. De toren is in 1775 (en in 1906 opnieuw) grotendeels ommetseld. Er hangen twee klokken in de toren, de oudste is van een anonieme gieter uit de dertiende (?) eeuw, de andere is door P. Overney in 1671 gegoten. Verder is er een mechanisch smeedijzeren uurwerk uit de zeventiende eeuw, later voorzien van elektrische opwinding
Binnen valt meteen het laatgotische houten tongewelf opdat is voorzien van gesneden rozetten met de symbolen van het lijden van Christus. Achtereenvolgens zijn van west naar oost te zien: twee ineengestrengelde vierpassen; de letters I.H.S. (Griekse beginletters van “Jezus”), lans en rietstaf met spons; kruis; doorboorde voeten; hart; doorboorde handen; doornenkroon; Majestas Domini (de gekroonde Christus). Deze reeks rozetten is een van de weinige nog overgebleven middeleeuwse gewelfversieringen in Fryslân.
Een aantal eikenhouten banken rondom de preekstoel dateert uit de zestiende eeuw. In 1660 werden nieuwe banken aangebracht. Daarvan is ook nog een deel aanwezig. De overige banken dateren uit 1915. De preekstoel is in 1703 vervaardigd door timmerman Jan Aukes.
Het middenpad is bedekt met zerken.
Voor de preekstoel liggen zerken van de predikantenfamilie Bekker. Bekend en omstreden is met name Balthasar Bekker, auteur van De Betoverde Werelt. Hij is na zijn overlijden in 1696 bijgezet in het familiegraf van zijn tweede vrouw in Jelsum.
In de voorkerk staat een rode zandsteen (een hergebruikte altaarsteen), die het graf heeft bedekt van S. Saeck Donia. Zij is priorin geweest van het nonnenklooster Bartlehiem aan de Dokkumer Ee.
Het orgel is in 1834 gebouwd door de Leeuwarder orgelbouwers L. en J. van Dam met gebruikmaking van materiaal uit een ouder kabinetorgel, dat al in de achttiende eeuw was herbouwd als kerkorgel in Jelsum. Vermoedelijk heeft Van Dam in 1834 gebruik gemaakt van een bestaande orgelkas van elders. Het orgel, met hoofd- en bovenwerk, is in 2011 gerestaureerd door Orgelmakerij Bakker & Timmenga in Leeuwarden.
Het kerkhof van Jelsum is van de Stichting Hôven Britsum, Koarnjum, Jelsum.
Ten zuidoosten van de kerk ligt Dekema State, waarvan de oorsprong teruggaat op een dertiende-eeuwse stins. Het geslacht Van Dekema woonde er van het begin van de zestiende eeuw tot 1633. Daarna woonden er de families Van Doys, Van Burmania, De Rochebrune en Houthe. In 1791 werd het eigendom van de familie Van Wageningen. Het bleef tweehonderd jaar, tot 1996, in de familie. Dekema State kan het hele jaar rond bezocht worden.
Emmakade 59-G
8921 AG Leeuwarden
058 - 2139666
info@frysketsjerken.nl
Stichting Alde Fryske Tsjerken
Postbus 137
8900 AC Leeuwarden
Stichting Alde Fryske Tsjerken is aangewezen als
ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling)
POM (Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud)
