Huidig gebruik

De kerk van Kortehemmen is in beheer bij de Plaatselijke Commissie. Deze biedt rondleidingen aan, organiseert concerten en exposities, en verhuurt de kerk verder voor rouw- en trouwdiensten en (familie-)bijeenkomsten.

PLAATSELIJKE COMMISSIE

De Plaatselijke Commissie van Kortehemmen kunt u bereiken via het contactadres op deze pagina.

360° foto's

Ligging

In de tweede helft van de zestiende eeuw staat het dorp bekend als Corte(n)hem, in 1786 Kortehem, in 1845 Korte-Hemmen. De betekenis van de naam is simpelweg: korte hemmen. Een hem of ham is een binnenpolder met natuurlijke afwatering, grasland aan een water. Kort slaat hier op de relatief korte kavels tussen het riviertje de Drait en de nederzetting. 
 

Datering

Het bouwjaar is niet bekend, maar vanwege de gotische bouwstijl moet dit rond 1300 liggen. De eenbeukige kerk is gebouwd van kloostermoppen. In het metselwerk van de noord- en zuidmuur valt de fraaie afwisseling van de drie spitse ramen met de vier gelede spaarvelden op.  

De kerk was verbonden met het Benedictijner vrouwenklooster Smelna in Smalle Ee, vandaar de naam Kleastertsjerke. In 1580 gaan de Staten van Friesland over naar de ‘nije leere’. Dit leidt ertoe dat de voormalige roomse parochies Kortehemmen, Boornbergum, Noorder- en Zuider-Dragten fuseren (toen al!) tot één streekgemeente.  

In 1620 vindt de jonge gemeente financiële ruimte voor een opknapbeurt en ‘ontroomsing’ van de kerk: het stoffige rieten dak wordt vervangen door een felbegeerd pannendak; binnen komt een preekstoel, passend bij de reformatie die immers de bijbel onder het volk bracht; het waarschijnlijk driezijdig gesloten koor wordt afgebroken en vervangen door een vlakke bakstenen muur met twee kleine vensters; de ingangen voor vrouwen (noord) en mannen (zuid) worden dichtgemetseld; de ingang komt in de tot dan gesloten westwand. Zowel de jaartalankers op de oostkant als de plaquette – met het engeltje en zeven namen van gewichtige betrokkenen – in de zuidmuur herinneren aan deze renovatie.  
Pas bijna vierhonderd jaar na de renovatie van 1620 volgen er weer grote restauraties. In 1990 maakt een van de belangrijkste maatregelen – het verwijderen van de oude pleisterlaag – het oorspronkelijke exterieur met zijn fraaie metselwerk zichtbaar. In 2001-2002 wordt de kerk van binnen gerestaureerd.   

Exterieur

In de klokkenstoel uit 1750 hangt een door Johan Christiaan Borchard gegoten klok. De klok valt in de Tweede Wereldoorlog ten prooi aan de Duitse bezetter, maar keert gelukkig ongeschonden terug. De klokkenstoel ondergaat in 1950 een restauratie.

Interieur

De restauratie van 2001-2002 is dringend nodig: de bonte knaagkever heeft al zoveel schade aangericht dat de kansel bijkans bezwijkt en de gewelven op instorten staan. Niet alleen deze problemen worden verholpen. Ook wordt het interieur goeddeels van pleisterwerk ontdaan, waardoor onbekend siermetselwerk aan het licht komt. Deze spitsbogen zijn nu blijvend zichtbaar.  

De dooptuin uit 1620 is nog compleet aanwezig. Het hek in renaissancestijl heeft een mooie balustrade, een lessenaar voor de voorzanger en een doopbekken op een driepoot. Ook de preekstoel is uit de renaissanceperiode, met al verwijzingen naar de barok. De maker is niet bekend. De vier lege panelen boven de kuip zijn gevat in rijkversierde kolommen: bloemen en ander snijwerk, daarboven gecanneleerde pilasters. De Statenbijbel is uit 1643, het gezangboek uit 1846. 

De banken dateren uit de achttiende eeuw. ln de vloer liggen zeven grafzerken, die gedeeltelijk zichtbaar zijn. De kerkzaal krijgt in de achttiende eeuw een houten tongewelf, de bekleding is twintigste-eeuws. 

Orgel

In 1904 bouwt Metzner uit Leipzig het bescheiden orgel van 5 stemmen. Waarschijnlijk plaatst Bakker & Timmenga het halverwege de dertiger jaren in de Kleastertsjerke.

Dispositie:

• Woudfluit 2 vt
• Fluit 4 vt
• Holpijp 8 vt P
• restant 4 vt
• Viola da gamba 8 vt

Kerkhof

Klokkenstoel en kerkhof zijn niet overgedragen en dus in eigendom gebleven van de Protestantse Gemeente Boornbergum.

Documenten