Op zaterdag 4 maart gaat de excursie richting Afsluitdijk voor een bezoek aan drie heel verschillende kerken : de St.Bonifatiuskerk in Cornwerd, de Hervormde Kerk van Wons en de Hervormde Kerk van Schraard. De lezing en de rondleiding in de kerken worden verzorgd door leden van de excursiecommissie. Wie met de bus langs de drie kerken wil reizen, kan zich voor het dag arrangement aanmelden.
Cornwerd
De aan de heilige Bonifatius gewijde kerk is vermoedelijk in de twaalfde eeuw gesticht en heeft in de loop der eeuwen heel wat veranderingen ondergaan. In 1916 werd de kerk uitwendig ommetseld[DS|AFT1] en aan de binnenkant van stucwerk voorzien, zodat het oude karakter bijna geheel verdween. Alleen de vroeg – zestiende-eeuwse kap met tongewelf en trekbalken van de oude kerk zijn nog zichtbaar. Het interieur van de kerk is in 1740 geheel vernieuwd . De preekstoel, het doophek en verschillende memorieborden dateren uit die tijd. De kerkvoogdenbank heeft een overkapping met daarop het wapen van Cornelis van Aylva die in 1740 grietman van Wûnseradiel was.
De huidige toren dateert uit 1898 ter vervanging van de middeleeuwse zadeldaktoren die zo bouwvallig was geworden dat restauratie niet meer mogelijk was. Toen de oude toren was gesloopt vond men in de bodem de resten van een middeleeuws zandstenen retabel. Deze resten bevinden zich nu in het Fries Museum.
Wons
De kerk , in 1728 gebouwd ter vervanging van een kerk uit de twaalfde eeuw, is een achtzijdige centraalbouw met tentdak. Het is één van de weinige kerken die na de Hervorming gebouwd werden en niet aansloten bij de middeleeuwse kerkbouwtraditie. Omdat de nadruk was komen liggen op de dienst van Het Woord, probeerde men een middelpuntzoekende ruimtelijke indeling te krijgen, vandaar de achtzijdige centraalbouw. Het koepeltorentje is in 1776 al vernieuwd. De luidklok is door de Duitse bezetter gevorderd en in 1953 vervangen door een door Van Bergen gegoten klok.
Het interieur wordt gedekt door een houten koepelgewelf. Aan vijf zijden bevindt zich een galerij uit 1891.Uit die tijd stamt ook het orgel. De preekstoel uit 1686 is geschonken door Richtje Jacobs Abbema. Het grote doopvont in het midden van de kerk dateert uit 1962 en is gemaakt door de Friese beeldhouwer Chris Fokma.
De kerk werd in de jaren 1961-1962 gerestaureerd en kreeg daarbij een neoclassicistische ingangspartij en een consistoriekamer. De bestaande windwijzer (een hert), werd ontleend aan het wapen van Wonseradeel.
Schraard
Het kerkgebouw dateert uit de tweede helft van de dertiende eeuw en heeft vroeg-gotische elementen. In de noordelijke muur zijn nog duidelijke sporen van kleine romaanse vensters te zien. De voorkerk heeft twee smalle spitsboogvensters en daarnaast staat de ingang in een spitsbogige nis. De zadeldaktoren is in de twaalfde eeuw verrezen en in de dertiende eeuw verhoogd. In de toren hangt een klok uit 1603, die in 1943 door de Duitse bezetter werd geroofd, maar gelukkig in 1945 terugkwam. Op de toren staat een windwijzer in de vorm van een haan en op de wijzerplaat van het uurwerk staat het jaartal 1678.
De kerkzaal wordt gedekt door een houten tongewelf met trekbalken. In de wanden van het koor zitten enkele nissen, waarvan de noordelijke een piscina is geweest. De preekstoel dateert uit 1633, getuige het opschrift in het klankbord. De kuip heeft fraaie hoekzuiltjes. Tegenover de preekstoel staat de herenbank van de familie Van Aylva, die ten westen van de kerk een state bezat. Ook een rouwbord uit 1653 getuigt nog van het belang van deze familie. De kerkbanken zijn verrassend mooi. De fraai gesneden wangen in rijke renaissancestijl dateren volgens dendrochronologisch onderzoek uit ongeveer 1570. Daarin zijn portretmedaillons, saters, engelen, draken en leeuwenkoppen uitgesneden. In de kerk is nog het 17e -eeuwse smeedijzeren torenuurwerk te bewonderen
Praktische informatie
De kerken zijn op 4 maart van 11.30 – 17.00 uur gratis te bezichtigen. Er vinden regelmatig lezingen en rondleidingen plaats. In de kerk is een brochure met kerkbeschrijvingen voor € 3,- verkrijgbaar. U kunt de brochure ook downloaden (www.aldefrysketsjerken.nl).
Vervoer per bus
Degene die graag met de excursiebus reist en gebruik wil maken van de lunch kan zich vóór 11 februari 2023 aanmelden (info@aldefrysketsjerken.nl).
De kosten bedragen: € 50,- (brochure, bus, lunch, koffie/thee)
De excursiebus vertrekt om 11.00 uur uit Leeuwarden en komt daar rond 17.00 uur weer terug.
De bus staat geparkeerd tegenover het lijnbusstation bij het gebouw ‘Tot Maandag’ (Het vroegere Aegongebouw). Het lijnbusstation bevindt zich links van het spoorwegstation, gezien vanuit de uitgang.
Adressen van de kerken:
St. Bonifatiuskerk: Dorpsweg 5, Cornwerd
Hervormde kerk Wons: Salverdastraat 4
Hervormde kerk Schraard: Schoolstraat 4
(LET OP: De Augustinitsjerke is alleen open tussen 15:00 en 17:00 i.v.m. een begrafenis)
Op zaterdag 8 oktober bezichtigen wij drie kerken: de Krústsjerke in Burgum, de Mariakerk in Buitenpost en de Agustinitsjerke in Augustinusga. Kerken met een rijke historie die zich daarin graag laten zien. De lezing en de rondleiding in de kerken worden verzorgd door leden van de excursiecommissie. Wie met de bus langs de drie kerken wil reizen, kan zich voor het dagarrangement aanmelden.
Augustinusga
De Augustinistjerke (Augustinuskerk) is een gotische zaalkerk met spitsboogvensters uit de 15e eeuw. De kerk is gesticht door het klooster in Gerkesklooster en werd gewijd aan St. Augustinus. De bouwstijl toont overeenkomsten met kerken in Oost-Groningen en Westfalen die net als de Augustinitsjerke hoorden bij het bisdom Munster. Vanuit de verte is deze kerk met zijn hoge 13e eeuwse toren duidelijk te zien. In de kerk zijn tijdens een restauratie in 1883 twee gewelfschilderingen en twee muurschilderingen gevonden. Op de noordmuur zien wij een muurschildering van St. Christoffel, patroonheilige van schippers, pelgrims en reizigers. Op de prachtige kruisribgewelven zijn twee delen van engelkopjes te zien. Andere bezienswaardigheden zijn o.a. een koperen lessenaar (1778), een herenbank met familiewapen (1650) en twee overhuifde herenbanken (18e eeuw).
Burgum
De Krústsjerke (Kruiskerk) van Burgum is een kerk met een rijke historie. We noemen slechts enkele bezienswaardigheden. De rond 1100 uit tufstenen opgetrokken toren en de westmuur zijn nog getuigen van de toen eenbeukige kerk die gewijd was aan de Heilige Martinus. In ongeveer 1200 en daarna zijn er herhaaldelijk verbouwingen geweest, waarbij het Berghklooster dat in 1581 gesloopt werd veel architectonische invloed had. De romano-gotische bouwstijl is nog vrij bepalend. In de kerk ligt een priesterzerk uit 1553. Op de gewelven zien we resten van plafondschilderingen en onder de ramen veel nissen in de muur. Opvallend zijn de geribde pilaren die in weinig kerken voorkomen.Op een van de banken zien we een paneel met een alliantiewapen met als helmfiguren een hert en een eenhoorn. Het ‘uyrwerk’ uit 1654 werd door de ‘schoolmeester’ onderhouden. Op de luidklok staat (vertaald): ‘Ik verkondig de eredienst, begrafenissen, oproer, brand en wetten, als ik word bewogen, met een doordringende klank’.
Buitenpost
De Mariakerk van Buitenpost is op 18 mei 2021 overgedragen aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Het is een van de fraaiste dorpskerken in Friesland, aldus Willem Hansma in het Tijdschrift van juni 2021. De naam van de kerk is ontleend aan een steen bij de ingang waarop in een zegenbede de naam Maria is vermeld. De toren die uit de 12 eeuw stamt en in en na de 16e eeuw een aantal keren vernieuwd, is het oudste deel van de kerk. Na een blikseminslag in 1956 is de spits vernieuwd. Het kerkmeubilair dateert uit verschillende eeuwen en laat een zeer gaaf geheel zien. De preekstoel met rococo-snijwerk uit 1769 draagt een fraai doopbekkenhouder en vormt met het doophek een prachtig geheel. De kerk bezit een aantal herenbanken met de wapens van o.a. Livius van Scheltinga uit de tweede helft van de 17e eeuw. Het 15e eeuwse zandstenen doopvont in gotische stijl is besneden met duivelskoppen en gedecoreerd met afbeeldingen van Petrus met de sleutel , Paulus met het zwaard, het Godslam met de kruisvaan en de zichzelf in de borst pikkende en zijn jongen voederende pelikaan als symbool van de zichzelf opofferende Christus.
Kortom: de Mariakerk is een kerk met een bijna museale status.
Praktische informatie
De kerken zijn op 8 oktober van 11.30 – 17.00 uur gratis te bezichtigen (LET OP: De Augustinitsjerke is alleen open tussen 15:00 en 17:00 i.v.m. een begrafenis). Er vinden regelmatig lezingen en rondleidingen plaats. In de kerk is een brochure met kerkbeschrijvingen voor € 3,- verkrijgbaar. U kunt de brochure ook downloaden (www.aldefrysketsjerken.nl).
Vervoer per bus
Degene die graag met de excursiebus reist en gebruik wil maken van de lunch kan zich voor 30 september a.s. aanmelden ( info@aldefrysketsjerken.nl).
De kosten bedragen: € 50,- (brochure, bus, lunch, koffie/thee)
De excursiebus vertrekt om 11.00 uur uit Leeuwarden en komt daar rond 17.00 uur weer terug. De bus staat geparkeerd tegenover het lijnbusstation bij het gebouw ‘Tot Maandag’ (Het vroegere Aegongebouw). Het lijnbusstation bevindt zich links van het spoorwegstation, gezien vanuit de uitgang.
Adressen van de kerken:
Agustinitsjerke: Geawei 15, Augustinusga
Krústsjerke: Nieuwstad 5, Burgum
Mariakerk: Oude Havenstraat 1, Buitenpost
Geduld verstomt niet onze hoop.
Wij hopen dat de bootexcursie op zaterdag 25 juni 2022 alsnog kan doorgaan. Het programma van die dag is inhoudelijk hetzelfde als wat eerder is gemeld.
Het tijdschema is iets aangepast om na het bezoek aan de kerk van het fraaie dorp Langweer wat meer tijd te hebben voor de beide kerken in Woudsend en gelegenheid te bieden voor een wandeling door dit interessante dorp.
Ook moest wat meer tijd worden uitgetrokken voor de terugreis van Woudsend naar Sneek om uiterlijk 18.00 uur weer aan de kade te liggen. Daarom moeten we ook wat eerder starten met de boottocht dan aanvankelijk was gepland.
Het programma
| 10.00 uur |
Vertrek uit Sneek met de Toerist VI van Rondvaartbedrijf M. van der Werf vanaf de Jousterkade
|
| 12.00–13.15 uur |
Verblijf in Langweer • onderweg naar Woudsend captainslunch
|
| 14.30–16.15 uur |
Verblijf in Woudsend • onderweg naar Sneek hapje en drankje
|
| 18.00 uur | aankomst in Sneek |
De kerken:
In Langweer brengen we een bezoek aan de uit 1777 daterende dorpskerk met een bezienswaardig interieur (preekstoel uit 1684 met rijk gesneden voorstellingen, herenbank uit de bouwtijd en orgel gebouwd in 1784 door Lambertus van Dam).
Het dorp Woudsend heeft een interessant historisch centrum met veel monumentale panden. We brengen een bezoek aan de protestantse kerk De Karmel en de rooms-katholieke Sint Michaëlkerk.
De Karmel is als hervormde kerk gebouwd in 1837 in waterstaatsstijl. Het interieur van de kerk is nadien meermalen aangepast en gerestaureerd. Voor het laatst gebeurde dat in 2007 – 2008. Daarbij is het interieur ingrijpend gewijzigd en vernieuwd met een eigentijdse inrichting. De kerk werd in 2009 uitgeroepen tot ‘de mooiste kerk van Friesland’.
De Sint Michaëlkerk is gebouwd in 1792 als schuilkerk. Het is de oudste rooms-katholieke kerk van het bisdom Groningen-Leeuwarden. De toren dateert uit 1933 toen het gebouw de status van schuilkerk al geruime tijd achter zich had kunnen laten. Het knusse interieur is zeer bijzonder door de beelden, glas-in-loodramen, schilderijen en het meubilair. Het orgel, gebouwd door Albertus van Gruisen, dateert uit 1811.
Woudsend heeft nog een schuilkerk gehad, de voormalige doopsgezinde kerk. Het nog bestaande gebouw uit 1858 is niet meer in gebruik als kerk. Het heeft in 1969 een nieuwe bestemming gekregen als ‘Kerkrestaurant ’t Ponkje’. Het interieur ademt nog de unieke sfeer van een kerkzaaltje.
De voormalige gereformeerde kerk, gebouwd in 1912 – 1913 in neoromaanse stijl, is sinds 1997 buiten gebruik. Het interessante beeldbepalende gebouw is fraai verbouwd tot een particuliere woning.
Het is de moeite waard een wandeling te maken door het gezellige centrum van Woudsend met zijn vele historische panden, smalle straatjes en steegjes.
Er wordt op de boot een brochure verstrekt met informatie over de te bezoeken dorpen en kerken.
Adressen van de kerken
Langweer, Dorpskerk, Oasingaleane 13
Woudsend, De Karmel, Ald Tsjerkhof 2
Woudsend. St. Michaëlkerk, Merkstrjitte 11
Praktische informatie:
Vervoer
Parkeren
Gratis parkeren is mogelijk op het parkeerdek op het Normandiaplein (200 m lopen naar de Jousterkade)
Vervoer van het station in Sneek naar de Jousterkade en weer terug
De zaterdagdienstregeling van Arriva, die zowel het trein- als het busvervoer verzorgt, is als volgt:
bus
Vertrek Sneek halte Oppenhuizerweg 18.37 uur
Aankomst Sneek/busstation 18.43 uur
trein
Vertrek Sneek 18.48 uur
Aankomst Leeuwarden 19.08 uur
N.B. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat de dienstregeling in 2022 geen noemenswaardige wijzigingen zal aanbrengen.
Aanmelden
Ieder die wil deelnemen aan de bootexcursie op 25 juni 2022 dient zich aan te melden. Ook de deelnemers die zich eerder hebben aangemeld. Wij beginnen dus met een schone lei.
Aanmelden via mailadres: info@aldefrysketsjerken.nl of telefonisch: 058 213 96 66
Kosten van dit arrangement: € 60,-
Let op: U betaalt pas nadat u bericht hebt ontvangen dat de excursie doorgaat en u nadere informatie ontvangt over o.a. de wijze van betaling.
Voor inlichtingen en-of afmelding
website: www.aldefrysketsjerken.nl
mailadres: r.vanderheide@aldefrysketsjerken.nl
Tel: 06-29208402
Wij hopen dat de klokken van de kerken in Langweer en Woudsend op 25 juni hun stralend geluid alsnog laten horen.
De excursiecommissie
Zaterdag 9 oktober bracht de excursiecommissie belangstellenden naar de kerken in Gaast en Ferwoude. Deze werden in 2018 als 50e en 51e kerk aan Alde Fryske Tsjerken overgedragen. Daarnaast bezochten we in Allingaweer de Grote Kerk.
De kerkelijke gemeente van Gaast en Ferwoude vormen sinds de Reformatie samen een kerkelijke gemeente en gaan ook samen hun gemeenschappelijke weg als kerken van de Alde Fryske Tsjerken.
De Grote Kerk ligt in het fraaie museumdorp Allingawier dat net als Ferwoude onderdeel is van de toeristische route "Aldfaers Erf" en herbergt tegenwoordig een bijzondere klankbeeldvoorstelling.
Download hier de brochure van de excursie.
De excursies van 6 juni 2020 en 10 oktober 2020 zijn door de corona-crisis komen te vervallen.
Tijdens de voorjaarsexcursie wilden we een boottocht maken langs enkele kerken in het zuidwesten van de provincie.
De najaarsexcursie is uitgesteld naar het najaar van 2021.
Op zaterdag 5 oktober organiseerde de excursiecommissie een excursie langs drie kerken in Harlingen, Schalsum en Franeker. Kerken met een rijke en interessante geschiedenis op prachtige locaties. De lezing en de rondleiding in de kerken werden verzorgd door de excursiecommissie.
Lees hier het verslag van Algemeen Bestuurslid Hindrik ten Hoeve.
De Voorjaarsexcursie van 2019 leidde langs de kerken van Ternaard, Nes (Dongeradeel) en Metslawier. In deze drie dorpen in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân ontving de Stichting Alde Fryske Tsjerken meer dan 100 belangstellenden. Een bijzonder geslaagde dag!
De Excursiecommissie bestaat uit de volgende vrijwilligers:
dhr. Piet Wouda, voorzitter
dhr. Andre Buwalda, vicevoorzitter
mw. Bettie Groothuis, secretaris
mw. Sjoerdtsje Veenstra, penningmeester
mw. Sytske Kooi
dhr. Jan Bolt
dhr. Liuwe van der Meer
dhr. Taeke van Popta
Emmakade 59-G
8921 AG Leeuwarden
058 - 2139666
info@aldefrysketsjerken.nl
